Mustafa Kemal 104 sene önce bugün Samsun’a ayak bastığında cesur bir karar aldı.
İstanbul hükümetinin kendine ilettiği görev emrine uymadığı gibi, aksine davrandı.
Devam eden aylarda önce görevden alındı, rütbeleri söküldü, hatta hakkında idam kararı alındı.
Ama o bunları çoktan göze almıştı.
Bir lider doğuyor
İstanbul hükümeti tarafından denetim için müfettiş olarak yollanmıştı Anadolu’ya. Kararda padişah Vahdettin ve dönemin başveziri Damat Ferit’in imzası vardı.
Vahdettin’in Mustafa Kemal’i Anadolu’ya milli mücadeleyi başlatmak için gönderdiği iddiaları olsa da, İstanbul hükümetinin niyeti tam tersiydi.
İngiliz denetimindeki Samsun karışıktı. Rumlarla ve Türkler arasında çatışmalar vardı. Hükümet Mustafa Kemal’i bölgeye dokuzuncu orduyu teftişe yolladı.
Görev listesinde “bölgede yer aldığı iddia edilen Türk direniş topluluklarının dağıtılması” da vardı.
Havza’ya geçişi
Ama genç subayın aklındaki aksiydi. Samsun’da bir hafta kaldı. Görevlendirme metninin dediğinin tersine, direniş örgütlerini güçlendirmekle uğraştı.
Sonrasında Havza’ya geçti. Oradan da Amasya’ya geçecek ve gittiği her yerde bağımsızlık mücadelesini örmek için çalışacaktı.
Olanlar İstanbul hükümetinin gözünden kaçmıyordu.
“Osmanlı ülkeleri bütün bütüne parçalanmıştı. Ortada bir avuç Türkün barındığı bir ata yurdu kalmıştı. Osmanlı Devleti, onun bağımsızlığı, padişah, halife, hükûmet, bunların hepsi anlamını yitirmiş birtakım sözlerdi. Baylar, bu durum karşısında bir tek karar vardı. O da ulus egemenliğine dayanan, tam bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak. İşte Samsun'da Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulamaya başladığımız bu karar olmuştur.”
Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk
İdama mahkum bir subay
Anadolu’da tam 96 miting yaptı. İstanbul hükümeti geri dönmesi için emir verdi. Dinlemedi. Oyalayıcı bir telgraf geçti.
12 Haziran 1919 Amasya’da niyetini açık etti: Milli mücadele başlıyordu. 23 Haziran’da görevden alındı, 8 Temmuz 1919’da istifa etti.
9 Ağustos 1919 günü rütbeleri söküldü. 11 Mayıs 1920’de hakkında idam cezası verilmişti.
“1919 yılı Mayısının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. Ülkenin genel durumu ve görünüşü şöyledir: Büyük Savaş’ın uzun yılları boyunca millet yorgun ve fakir bir durumda. Saltanat ve hilâfet makamında oturan Vahdettin soysuzlaşmış, şahsını ve bir de tahtını koruyabileceğini hayal ettiği alçakça tedbirler araştırmakta. Damat Ferit Paşa ‘nın başkanlığındaki hükûmet âciz, haysiyetsiz ve korkak. Yalnız padişahın iradesine boyun eğmekte ve onunla birlikte kendilerini koruyabilecekleri herhangi bir duruma razı.”
Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk
Liderlik
Mustafa Kemal Ankara’da meclis açıldığında idama mahkum bir subaydı.
Ancak İstanbul hükümetinin işlevsizliği ortadaydı. Milli mücadeleden yana saf tutanlar Mustafa Kemal’in yanındaydı. Yalnız değildi.
19 Mayıs 1919 gününden, 23 Nisan 1920’ye kadar geçen zaman, Mustafa Kemal’in liderlik için hain yaftasını göze aldığı süreydi.
19 Mayıs
19 Mayıs, 20 Haziran 1938 tarihli kanunla “Gençlik ve Spor Bayramı” ilan edildi.
O günden beri de kutlanıyor.
Gençlik ve sporla bağlantılandırılmasının nedeni, biraz da bu gençliğin cesareti ve cüreti olsa gerek.
